Sonuçlar
Proje elde edilen önemli sonuçlar şunlardır:
- Ülkemiz genelinde 1000 civarında ticari zeytinyağı işletmesi olduğu ve bu tesislerde sezonda yaklaşık bir milyon ton yağlık zeytin işlendiği tahmin edilmektedir. Ülkemizdeki zeytinyağı tesislerinin, %71’inin 3 fazlı, %27’sinin 2 fazlı ve %2’sinin taş baskı olarak üretimlerini gerçekleştirdiği tahmin edilmektedir.
- Zeytinyağı işletmelerinin kapasitelerinin altında faaliyet gösterdiği, Türkiye’deki kapasite kullanım oranının ortalama olarak %20-25 civarında olduğu tahmin edilmektedir.
- Mevcut durumda Türkiye’deki zeytinyağı tesislerinde, sezonda ortalama toplam 775.000 m3 su kullanıldığı, buna karşın 923.000 m3 atıksu oluştuğu ve oluşan atıksuların kirlilik yükünün 70.000 ton KOİ olduğu tahmin edilmektedir. Tüm ticari kontinü tesislerin 2 fazlı üretime geçmesi durumunda, kullanılan toplam su miktarının ortalama %60, atıksu miktarının %80, KOİ yükünün %99 azalacağı öngörülmektedir.
- Ülkemizde kullanılan 3 fazlı dekantörlerin %78’nin dönüşebilir, %20’sinin kısmen dönüşebilir olduğu, %2’sinin ise dönüşümünün mümkün olmadığı ve yeni dekantör yatırımı gerektirdiği belirlenmiştir.
- Sektörden kaynaklanan atıksu kirliliğinin önlenebilmesine yönelik olarak değerlendirilen alternatiflerden “2 fazlı üretim”, kontrol edilebilirlik, uygulanabilirlik ve sürdürülebilirlik, çevresel etki, su kaynaklarının sürdürülebilir kullanımı ve ürün kalitesine etki açısından, 3 fazlı üretime kıyasla ön plana çıkmaktadır. Zeytinyağı işletmelerinin, giderlerinin değerlendirildiği mali analiz çalışması sonuçlarına göre de, “2 fazlı üretime geçiş” en ekonomik çözüm olarak görülmektedir (10 yıllık toplam gelir ve giderlerin “ Net Bugünkü Değeri ” dikkate alınmıştır).
- Sezonda ortalama 2.000 ton zeytin işleyen bir işletmenin, 2 faza dönüşüm maliyeti ortalama 50.000-90.000 TL civarındadır (dönüşebilir dekantör). Ülkemizdeki ticari ölçekli kontinü tesislerinin, 2 fazlı üretime geçişinin, toplam yatırım maliyetinin 50-70 Milyon TL civarında olacağı tahmin edilmektedir.
- Dekantör üreticileri ile gerçekleştirilen görüşmeler ve 3 fazlı pirina ile 2 fazlı pirinanın kuru bazdaki yağ içerikleri, özelikle son yıllarda teknoloji gelişimine paralel olarak 3 fazlı ve 2 fazlı sistemde elde edilecek yağ miktarının benzer olacağını göstermektedir (ancak nispeten eski dekantörlerin, örneğin 1998-2002 yılları arasında üretilen dekantörlerin dönüşümü durumunda, verim ve/veya kapasite kaybı olması söz konusu olabilir).
- Genel olarak, Ülkemizdeki yaklaşık 1.0000.000 ton/sezon üretiminin, tamamının 2 fazlı ve 3 fazlı olması durumu, yağ üretimi açısından karşılaştırıldığında önemli bir fark olmayacağı, 3 fazlı üretimde toplam 235.000 ton civarında gerçekleşecek yağ üretiminin, 2 fazlı sistemde 235.000 ton ± 1.000-2.000 ton civarında olabileceği tahmin edilmektedir.
- Ülkemizde, 15 pirina tesisi bulunmaktadır. Bu tesislerin 8 tanesi 2 fazlı pirinayı işleyebilmektedir (toplam kapasitenin yaklaşık %73’ü), bununla birlikte 3 pirina tesisinde de altyapı hazırlık çalışmaları devam etmektedir (toplam kapasitenin yaklaşık %12’si).